Mönchengladbach, 19.01.2021

Bij het Healthy Building Network hebben we het vaak over gezond bouwen, maar in tegenstelling tot wat velen denken, geldt dit niet alleen voor nieuwbouw. Bouwen in het bestaande bouwwerk is immers een onmisbare bouwsteen, waarmee een gezond gebouw gerealiseerd kan worden .Maar er zijn ook steeds meer gemengde vormen te vinden, zoals ons voorbeeld van vandaag laat zien.

Eén jaar geleden heeft Joachim Kamphausen van de Lenßenhof in Mönchengladbach-Odenkirchen zijn biologisch gecertificeerde boerderij gerenoveerd en uitgebouwd. Terwijl het woonhuis werd gerenoveerd, werden de boerderijwinkel, het magazijn en de stallen vergroot.

De belangrijkste kerngegevens van de bouwmaatregelen hebben we hier voor u samengevat:

Duurzame gevelrenovatie & -isolatie

Alle gebouwen werden gerenoveerd of voorzien van een gerecycleerde bakstenen gevel en als isolatiemateriaal werd gekozen voor perlietisolatie. Perliet is een natuurlijk voorkomend vulkanisch gesteente dat wordt vermalen tot fijn meel en vervolgens wordt verhit tot zo’n hoge temperatuur dat het water dat het bevat verdampt. Wat overblijft is een korrelig materiaal dat zich heeft uitgebreid tot tien à twintig keer het oorspronkelijke volume. Het materiaal wordt ook wel vulkanisch glas genoemd en kan los worden gebruikt als losse vulling of als platen. Omdat het van nature alkalisch is, is het bestand tegen schimmel.

Groen dak

Kamphausen heeft het dak van de nieuw gebouwde boerderijwinkel en het nieuw gebouwde magazijn en de stallen volledig vergroend: de platdakconstructie voor de vergroening is voor bijna 100% uitgevoerd met ecologische materialen. Hij plantte de uitgebreide, d.w.z. grotendeels zelfvoorzienende en zich ontwikkelende, beplanting zelf. Ook al zijn de initiële kosten hier duurder dan bij een conventioneel dak, de voordelen wegen op tegen de nadelen voor hem. Een op deze manier uitgerust plat dak gaat niet alleen vrijwel eeuwig mee, het heeft ook een hoog koelend effect in de zomer, isoleert in de winter en dient als voedselbron voor bijen en andere insecten.

Gestucte binnenwanden van klei

De inrichting van het huis en de boerderijwinkel zijn met klei bepleisterd. Als bouwmateriaal is bewezen dat het het binnenklimaat verbetert door de natuurlijke regulering van de luchtvochtigheid. Het slaat ook warmte op en heeft een geluidsabsorberend effect. Al met al voldoet het als geen ander bouwmateriaal aan de hoogste ecologische en bouwbiologische eisen en kan het praktisch zo vaak als gewenst worden hergebruikt.

Duurzame energieopwekking

Een zonnesysteem met een totale collectoroppervlakte van 12 m² op het dak van de schuur verwarmt het water van een wateropslagtank van 750 liter. Daarnaast levert een fotovoltaïsche installatie op het dak van de veldschuur sinds eind 2011 duurzaam opgewekte elektriciteit. 65% hiervan wordt nu direct op de boerderij verbruikt, de rest wordt aan het lokale elektriciteitsnet gevoed. Dit systeem is afkomstig van een Europese fabrikant die polykristallijne cellen heeft geïnstalleerd. Deze zijn vrij van zware metalen en recyclebaar.

Duurzame warmteopwekking

De verwarming wordt verzorgd door een centraal hightech houtvergassingsverwarmingssysteem, dat is beladen met lokaal hout. Het geproduceerde as wordt vervolgens gebruikt als meststof op het bedrijf. Het efficiënte verwarmingssysteem wordt gecombineerd met een conventioneel verwarmingssysteem, dat alleen bedoeld is als noodoplossing als de houtvergasser uitvalt.

Installaties voor de zuivering van planten

Het volledige afvalwater van de boerderij wordt gezuiverd in een driekamersysteem: in een ingenieus systeem dat geen pompen nodig heeft en alleen werkt via oplopende hellingen, wordt het water op het laatste punt gefilterd in een eindbekken dat gevuld is met een dikke laag grind. Deze laag wordt afgewisseld met het sterk ontwikkelde wortelnetwerk van de hier geplante biezen, die de laatste filterfunctie overnemen voordat het water vervolgens in de bodem wegsijpelt. De vaste stoffen uit de eerste kamer worden om de twee jaar weggepompt en door een afvalverwerkingsbedrijf afgevoerd. De installatie is al 10 jaar in bedrijf, alle noodzakelijke limieten worden gemakkelijk gehaald, zelfs bij een hogere belasting door bijvoorbeeld een hogere afvalwaterproductie (bijvoorbeeld bij tuinfeesten).

Zoals u ziet, zijn er veel mogelijkheden voor gezonde renovatie! En ja, sommige maatregelen zijn inderdaad (in eerste instantie) iets uitgebreider, tijdrovender of duurder, maar uiteindelijk loont het de moeite. Ook Joachim Kamphausen is hiervan overtuigd. Want niet alleen ecologische voordelen, maar ook economische voordelen door bijvoorbeeld kostenbesparingen op lange termijn zijn het resultaat, waardoor uiteindelijk alle punten zich lonen.

Fotos: Barbara Schwinges & Lenßenhof Mönchengladbach