Venlo/ Viersen, 23 juli 2020

Eén van de belangrijkste indicatoren van een gezond gebouw is een gezond binnenklimaat. Vervuilde lucht heeft namelijk een groot negatief effect op de menselijke gezondheid.  Maar hoe zorgt u voor een gezond binnenklimaat? En wat houdt een gezond binnenklimaat nou precies in? Recent zijn er via het Healthy Building Network een aantal blogs geschreven over dit onderwerp. Deze zijn hieronder voor u gebundeld!


Foto: via Pexels

Viersen/ Venlo, 21 juli 2020

Gezonde scholen zijn eerste levensbehoefte!

Scholen zijn de gebouwen waar onze kinderen en kleinkinderen leren. Zich ontwikkelen. Een basis leggen voor de gezondheid van hun lijf, brein en empathisch vermogen voor hun verder leven. Hoezo belangrijk? Een eerste levensbehoefte!

In het Healthy Building Network doen we van alles om gezonde gebouwen realiteit te laten worden. Onderzoek door de Universiteit van Maastricht geeft ons de wetenschappelijke basis. De vele contactmomenten tussen overheid, private bedrijven en educatieve instellingen jagen innovatie aan en zorgen ervoor dat de gezonde gebouwen er daadwerkelijk komen.

In dit artikel wil ik graag duidelijk maken waarom we voor gezonde scholen moeten kiezen en hoe we die schoolgebouwen kunnen realiseren. Het begint allemaal met mensen die beseffen dat het omgevingsklimaat binnen in een gebouw belangrijk is. Dat onze kinderen een gezonde school nodig hebben om zich goed te kunnen ontwikkelen. Dat de generatie van de toekomst een gezond schoolgebouw verdient! Wij kunnen daar met z’n allen voor zorgen. Wat ga jij doen?

Waarom een gezond schoolgebouw?

In Europa en Amerika besteden mensen ongeveer 90% van hun tijd binnen een gebouw door. We wonen in een huis, we werken in een gebouw en onze kinderen krijgen in een gebouw hun lessen. Dit betekent nogal wat voor de blootstelling aan ongezonde lucht.

Onderzoeken tonen aan dat de concentraties van vervuilende stoffen (gassen, fijnstof, etc.) soms tot 5 keer hoger is in een binnenklimaat dan in de buitenlucht. En de mensen die extra kwetsbaar zijn voor de negatieve effecten van vervuiling (kinderen, oudere mensen, zieke mensen) spenderen vaak nog meer tijd binnenshuis.

Helaas worden de concentraties van vervuilende stoffen de laatste jaren alleen maar hoger. We bouwen energie-efficiënt, zorgen voor weinig ventilatie of onderhouden de filters niet goed. En we passen materialen toe die de lucht ernstig kunnen vervuilen. Denk aan schoonmaakmiddelen, synthetische bouwmaterialen, lijmen en verven, kunstmatige luchtverfrissers, brandvertragers in meubilair, etc.

Deze factoren spelen in al onze gebouwen. Maar als we bedenken dat vuile lucht zonder goede ventilatie in de onderste meter van een gebouw blijft hangen, dan kunnen we op onze vingers natellen wat dat voor onze kinderen betekent.

Ademen is noodzaak, maar op deze manier geen positieve factor voor gezondheid.

Verhuizen naar een gezond gebouw

In een onderzoek van de Universiteit van Maastricht, Moving to Productivity, is geconstateerd dat verhuizen naar een gezond gebouw zorgt voor 42% minder sick-building gerelateerde klachten. Laten we eens bedenken wat dit zou betekenen voor schoolkinderen. Gezondheidsnet schrijft het volgende over het sick-building syndroom:

“Het sick building syndroom kan leiden tot klachten als hoofdpijn, droge ogen, keelpijn, droge huid, vermoeidheid, gebrek aan concentratie en een gevoel van duizeligheid. De slechte luchtkwaliteit kan bovendien astma en allergieën verergeren. Bij onderzoek door de GGD’s voor het project Binnenmilieu Basisscholen bleek dat bedompte lucht in de klas de leerprestaties van leerlingen aantoonbaar vermindert.”

Dus wat kunnen we bereiken als schoolkinderen kunnen verhuizen naar een gezond gebouw?

  • Bijdrage aan de gezondheid van kinderen
  • Minder last van luchtwegklachten zoals astma
  • Betere concentratie
  • Minder stress voor leerkrachten, die gemakkelijker orde kunnen houden
  • Betere leerprestaties

Laten we dat met z’n allen belangrijk vinden!

Om de effecten van een gezond gebouw op de prestaties van schoolkinderen te kwantificeren, doet de Universiteit van Maastricht onderzoek. Meer dan 10,000 kinderen worden gedurende 5 jaar gevolgd om de conclusies te valideren. Sensoren meten allerlei factoren in de klaslokalen. De opzet van het onderzoek ‘Indoor Environmental Quality and Learning Outcomes’ is open beschikbaar.

Een gezonde school, kan dat?

Dat een gezond schoolgebouw helemaal niet zo moeilijk is bewijst basisschool de Zuidstroom in Venlo. Er stroomt voortdurend gezuiverde lucht van de juiste temperatuur binnen. Op de vloer ligt C2C-gecertificeerd tapijt dat fijnstof vasthoudt. Kinderen worden voorbereid op een gezonde toekomst voor henzelf en de omgeving.

Een aantal belangrijke zaken die in een gezond schoolgebouw worden meegenomen, zijn:

  • Voldoende ventilatie, bijvoorbeeld termietventilatie die luchtstromen op een natuurlijke manier door de gebouwen leidt, zodat zo min mogelijk energie nodig is voor installaties
  • Gezonde, veilige materialen met zo min mogelijk chemische emissies
  • Planten en water om binnenklimaat te beïnvloeden
  • Grote ramen voor voldoende daglicht, met zonwering voor hittebeperking
  • Ramen die open kunnen voor verse luchttoevoer
  • Akoestische maatregelen, zoals absorberend systeemplafond, absorberende wanden en schermen, planten en andere materialen
  • Harmonieuze verhoudingen en vormen
  • Actief ontwerp, zodat de kinderen worden aangemoedigd te bewegen
  • Diversiteit in materialen, texturen, vormen en kleuren

Financiële haalbaarheid

De grote mythe is dat gezond bouwen duur bouwen is. Dat is niet waar. De startinvestering kan iets duurder zijn, hoewel het in de meeste gevallen echt heel erg meevalt. En als we alle scheidingen tussen potjes geld weghalen, zal de eindafrekening snel zwarte cijfers schrijven.

Verschillende elementen hebben invloed op de financiële haalbaarheid waar tot nu toe nog niet zo over wordt nagedacht.

  • De eigenaar van een gezond gebouw hoeft geen eigenaar te zijn van alle materialen en inventaris. Dat betekent minder onderhoudskosten, goede restwaarde en een goed doordacht product door de producent die verantwoordelijk blijft voor het gebruik en verbruik (bijvoorbeeld energie) van zijn producten
  • Vervolgkosten van slechte leerprestaties zijn wellicht nog niet goed kwantificeerbaar op dit moment, maar wel degelijk aanwezig en logischerwijs kwalificeerbaar
  • Kosten van ziekteverzuim leraren. Sick-building klachten, burn-out
  • Kosten van bijlessen voor kinderen die veel meer last hebben van ADHD-achtige verschijnselen en concentratieproblemen
  • Kosten voor bestrijding obesitas bij kinderen
  • Maatschappelijke kosten en gezondheidsproblemen op de lange termijn
  • Daarnaast is het zo dat de innovaties in bijvoorbeeld gezonde materialen veel bereikbaarder worden als er vraag naar is. Hoe meer gezonde gebouwen, hoe betaalbaarder de oplossingen om ze te realiseren

Iedereen een rol

In de transitie naar gezonde scholen heeft iedereen een rol.

Gemeentes kunnen gezonde schoolgebouwen prioriteit geven en zodra een gebouw aan vernieuwing toe is. Ze kunnen eisen dat het project wordt uitgevoerd als een gezond (ver)bouwproject. Het is een kwestie van de juiste vragen stellen aan de architecten, de bouwers en de leveranciers van materialen.

Schooldirecties kunnen hun wethouders en ambtenaren erop aanspreken dat ze in een gezond gebouw veel betere prestaties kunnen neerzetten. Schooldirecties kunnen zich verenigen om de Minister van Onderwijs attent te maken op gezondheidseisen aan schoolgebouwen

Leerkrachten kunnen zich verenigen met elkaar en met ouders. Zij kunnen eisen stellen aan hun directies, gemeentes en ministerie.

Architecten en bouwers kunnen gezond bouwen omarmen en de oplossingen praktisch toepasbaar maken. Het zijn ook jullie kinderen die een gezond schoolgebouw verdienen!

Producenten kunnen business cases ontwerpen voor de werkwijzes en materialen die bijdragen aan gezonde gebouwen.

Ouders kunnen de discussie over gezonde schoolgebouwen aanwakkeren binnen hun school en gemeente.

Kinderen kunnen hun stem laten horen naar hun ouders en iedereen die het maar horen wil. Gezien de vele acties voor het klimaat zijn zij zich steeds bewuster dat we een andere keuzes moeten maken in de wereld. En een gezond schoolgebouw draagt daar fors aan bij!

Conclusie

Gezonde schoolgebouwen moeten we prioriteit geven in onze bebouwde omgeving. Onze kinderen zijn de toekomst. En gezonde scholen leveren een belangrijke bijdrage aan hun gezondheid. Gezonde scholen zijn mogelijk en er zijn voorbeelden die bezocht kunnen worden.

Iedereen heeft een rol om gezonde scholen normaal te maken. Praat erover met elkaar. En (ver)bouw ze dan! Liever vandaag dan morgen.


Geschreven door: Desiree Driesenaar | Foto via: De Zuidstroom

Viersen/ Venlo, 09 juli 2020

Een gezond gebouw bestaat uit veel meer dan alleen maar gezonde materialen

Goede akoestische omstandigheden zijn een belangrijke voorwaarde voor ons welzijn, onze productiviteit en uiteindelijk onze gezondheid. Immers, in ons privé- of beroepsleven worden we dagelijks blootgesteld aan veel verschillende bronnen van lawaai of zelfs geluidsoverlast. Sommige daarvan nemen we bewust waar, andere alleen onbewust. Dus waarom het de moeite waard is om dit onderwerp te behandelen en wat u eraan kunt doen, komt u in dit artikel te weten.

Bouwakoestiek

In bouwakoestiek wordt onderscheid gemaakt tussen twee gebieden: Bouwakoestiek en omgevingsgeluid. Onder bouwakoestiek verstaan we ruimteakoestiek, luchtgeluidsisolatie, contactgeluidisolatie en installatiegeluid.

  • Geluidisolatie heeft betrekking op de akoestische eigenschappen van bouwcomponenten, systemen en materialen met betrekking tot de verspreiding en overdracht van geluid tussen verschillende ruimtes in een gebouw. Essentiële geluidisolerende eigenschappen van een gebouw worden bepaald door het ontwerp (en detaillering) van de ruwbouw en de gebruikte bouwmaterialen. Binnen geluidisolatie wordt zowel luchtgeluid als contactgeluid beschouwd.
  • Ruimteakoestiek houdt zich bezig met de aspecten van de geluidsverspreiding binnen een omsloten ruimte. Het gaat hier om gewenste aspecten als spraakverstaanbaarheid en de bescherming tegen geluidoverlast door (lawaai)bronnen binnen dezelfde ruimte. Hierbij spelen ook de afwerkingen en de vorm van de ruimte een rol. Rekening houdend met het beoogde gebruik worden ruimtes akoestisch geoptimaliseerd door specifieke toepassingen zoals geluidsabsorberende plafond– of wandsystemen.
  • Installatiegeluid richt zich voornamelijk op het voldoende beperken van geluiden door technische installaties, zodat gebouwgebruikers geen hinder ondervinden.

Lawaai

Lawaai is een belangrijke factor als het gaat om de effecten van geluid en akoestiek op het menselijk lichaam. Lawaai wordt gedefinieerd als “ongewenst of storend geluid” dat de normale activiteiten zoals werk, slaap en communicatie verstoort. In sommige gevallen kan lawaai schadelijk zijn voor het gehoor, maar dit hoeft niet altijd zo te zijn. Geluid-gerelateerde verstoringen (afleiding) kunnen leiden tot een verscheidenheid aan beperkingen, zelfs als de geluidniveaus relatief laag zijn. Naast mogelijke communicatiebarrières kan afleiding ook de prestaties en uiteindelijk de gezondheid van de gebruikers beïnvloeden.

Menselijke prestaties en gezondheid

Lawaai op de werkplek kan het risico op ongevallen verhogen en de prestaties van werknemers beïnvloeden, vooral bij het uitvoeren van moeilijke en complexe taken. Wanneer stresshormonen zoals adrenaline en noradrenaline vrijkomen, reageren we met stress en prikkelbaarheid, en ervaren we meer ongemakken.

Verschillende studies hebben aangetoond dat blootstelling aan lawaai de functie van veel interne organen en systemen van het lichaam verandert. De gevolgen hiervan kunnen zijn: een verhoogde bloeddruk en veranderingen in de hartslag. Wanneer een kantoorgebouw is uitgerust met voorzieningen die gebruikers beschermen tegen ongewenst geluid is het gemiddelde aantal ziektedagen aantoonbaar lager. Dat maakt het economisch rendabel, omdat personeelskosten de grootste kostenpost van een organisatie zijn.

Bewustwording creëren

Een gebouw moet worden ontworpen en uitgerust om ervoor te zorgen dat het stress reduceert en de gezondheid bevordert. Om dit te bereiken zijn er veel oplossingen beschikbaar. In de komende weken zullen we u meer in detail uitleggen welke mogelijkheden dit zijn en wat helpt bij bestaande gebouwen.


Bronnen Akoestiek

Foto: Tirachard Kumtanom via Pexels

 

Viersen, 03 juli 2020

Een gesprek met Maximilian F. Schmitz, eigenaar van het planbureau SmartRaumProjekt.

Goede akoestiek

‘Op basis van mijn jarenlange luisterervaring als persoon, muzikant en docent aan de universiteit heb ik gemerkt dat het onderwerp akoestiek niet de aandacht krijgt die het verdient’, zegt M.F. Schmitz. ‘Als je je voorstelt dat je je ogen kunt sluiten als je onaangename dingen ziet, maar je kunt je oren niet eens sluiten als je slaapt, lijkt het ineens heel logisch dat er meer aandacht moet worden besteed aan dit zintuig – het gehoor.’

Dagelijkse ervaringen in grotere openbare ruimtes, in kantoren en praktijken van allerlei aard hebben M.F. Schmitz aan het denken gezet. Waarom voelt hij zich ineens zo gestrest in deze alledaagse situatie? Waarom is hij veel meer uitgeput na een dag werken in een lawaaierige omgeving? Ook het ervaren van mensen met een slecht gehoor in een ongunstige akoestische omgeving op een beperkte of hulpeloze manier heeft hem gedreven.

Een goede akoestiek speelt dus een rol op vele gebieden: Op kantoor, waar je in alle rust kunt denken en werken zonder storende achtergrondgeluiden van collega’s, telefoons en apparatuur. Bij de dokter, als je niet hoeft te vragen wat de dokter of zijn collega heeft gezegd, of als je niet hoeft te fluisteren omdat je uit eigen ervaring weet dat iedereen in de wachtkamer kan horen waar de knijper zit. En natuurlijk in gebieden waar veel mensen samenkomen, zoals foyers of restaurants. Op zulke plaatsen kan men vaak niet ontspannen en praten omdat het te luid is. Maar dat is precies waar ze voor gemaakt zijn, deze plaatsen van ontmoeting en genot.

Het gaat om de kwaliteit van het leven, want een goede akoestiek heeft een positief algemeen effect op het welzijn en de prestaties; een slechte akoestiek heeft het tegenovergestelde effect. Op basis van deze bevindingen is bijvoorbeeld DIN 18041 vastgesteld, die de hoorbaarheid van ruimtes in verband met het gebruik ervan beschrijft.

Het effect van ruimte-akoestiek op esthetiek

We vroegen M.F. Schmitz wat het effect van ruimte-akoestiek is op esthetiek. Hij zegt: ‘Eerst niets, helaas. Want, zoals we graag zeggen, het oog luistert. Maar ook in abstracte bouwontwerpen domineert het oog. Prestigieuze gebouwen worden gepland en gebouwd, waarvan de ontwerpen bedoeld zijn om de kijker te overtuigen. De visuele aspecten zijn duidelijk op papier, maar de akoestische aspecten niet. En dus is het vaak alleen als je naar ze kijkt dat iets helemaal niet werkt, namelijk de ruimte-akoestiek.’

Hij vervolgt: ‘Onze aanpak begint met de esthetische integratie van de ruimte-akoestische maatregelen. Dit klinkt nu een beetje bizar, maar het is volledig nuchter, omdat er met fysieke parameters wordt omgegaan. Alleen visueel coherent, in de beste verstandhouding met de klant en de omstandigheden. Mijn zus Sabine is verantwoordelijk voor de ontwerpaspecten. Ze is een uitstekende binnenhuisarchitecte. Daarom heeft zij een heel andere benadering van het onderwerp dan ik, een echte geluidsman, en we “kibbelen” graag over de details. Waar Sabine om esthetische redenen minder ingrepen in de constructie wil, wil ik er soms meer om akoestische redenen. Uiteindelijk resulteren de discussies niet in de kleinste gemene deler, maar in het grootste gemene veelvoud! Het samenwerken is leuk, de klanten zijn beter af en ze zijn tevreden. En dat is nog leuker!’


Foto: SmartRaumProjekt